Komt een roker bij de dokter(sassistent)
Doktersassistenten zijn het eerste aanspreekpunt en het gezicht van de huisartsenpraktijk. Met 35.000 actieve doktersassistenten is dit een grote groep zorgprofessionals die extra rookstopzorg kunnen bieden. Toch worden de vaardigheden van deze poortwachters van de huisartsenzorg niet altijd optimaal ingezet. Zeker met betrekking tot de rookstopzorg kunnen doktersassistenten een waardevolle invulling geven in de huidige rookstopzorg. Linda de Boer-Hendriks, doktersassistent, stoppen-met-rokencoach en trainer heeft ervoor gezorgd dat de rol van de doktersassistent in de rookstopzorg in het daglicht werd gezet en dat doktersassistenten zich kunnen laten bijscholen om stoppen-met-rokenzorg te kunnen geven of zelfs geaccrediteerd stoppen-met-rokencoach te worden.
Wat houdt het initiatief precies in?
Linda de Boer heeft initiatief genomen om doktersassistenten bewust te maken over de waardevolle rol die zij kunnen vervullen bij de rookstopzorg. Het contact met de doktersassistent is namelijk laagdrempelig. Daarnaast zijn preventie en gezondheidsbevordering al een onderdeel van het competentieprofiel van de doktersassistent, een rol bij de rookstopzorg past hier goed bij. Nu kunnen doktersassistenten zich via de NVDA Academie laten bijscholen om het gesprek over roken aan te kunnen gaan en daarbij patiënten informeren en motiveren. Tevens kunnen doktersassistenten zich verder laten scholen tot geaccrediteerd stoppen-met-rokencoach.
“Veelal is huisarts de eerste stap en wie krijg je dan aan de lijn? Dat is de doktersassistent.” – Linda de Boer-Hendriks
- Hoe is het initiatief tot stand gekomen?
Als doktersassistent was Linda ooit betrokken bij een onderzoek waar rokers begeleid werden in het stoppen met roken. Stoppen-met-rokenbegeleiding gaat doorgaans bij de huisarts via de praktijkondersteuner, maar Linda besefte dat de doktersassistent hier ook een belangrijke rol in kan spelen. Zodoende is Linda als vrijgevestigde stoppen-met-rokencoach én doktersassistent intensieve stoppen-met-rokenbegeleiding gaan geven. ‘Ik merkte dat ik meer tijd wilde investeren en meer kon inzoomen op gedragsverandering en heb dus mijn eigen begeleidingstraject verlengd naar 6 maanden met nazorg tot 1 jaar na stopdatum. Dit zag ik terug in het slagingspercentage, 63% was na een jaar nog steeds rookvrij.’
Aanvullende stoppen-met-rokenbegeleiding kan ook via de POH. Lees hier een inspirerend verhaal over de samenwerking van de POH-S met de POH-GGZ.
- Een nieuwe rol
Doktersassistenten blijken niet altijd op de hoogte zijn dat zij het stoppen met roken kunnen bespreken. Gemiste kansen om patiënten bij het stoppen te kunnen helpen. “Ik heb de beroepsvereniging kenbaar gemaakt dat we hier iets mee moeten doen”. Preventie en gezondheidsbevordering zijn kerntaken van een doktersassistent, maar ook motiveren en informeren staan in het beroepscompetentieprofiel. Stoppen-met-rokenzorg hoort daar dus bij. Linda is blij dat de NVDA dit onderwerp omarmd heeft en ze hebben samen scholingen ontwikkeld in de NVDA Academie. Elke doktersassistent kan hierna meteen aan de slag met het toepassen hiervan in diens dagelijkse werkzaamheden.
Bijvangst is dat mensen in de omgeving van diegene die stoppen-met-rokenbegeleiding kreeg óók wilden stoppen, één iemand goed begeleiden heeft meer effect -Linda de Boer-Hendriks
- Promotie van de kwaliteiten van de doktersassistent
Het is belangrijk om de rol en de potentie van de doktersassistent bij de rookstopzorg op de kaart te zetten. Dit heeft Linda onder andere gedaan door artikelen te schrijven voor het vakblad ‘De Doktersassistent’. Tevens werd zij geïnterviewd door Rookvrije Generatie met een pleidooi over de inzet van de doktersassistent. Niet te vergeten schreef zij ook nog een stuk voor de Nederlandse Vereniging van Doktersassistenten (NVDA), waarin doktersassistenten werden geïnterviewd over verdere ontwikkeling in hun vak. In de Zorgstandaard Tabaksverslaving (2022) is mede door Linda de doktersassistent expliciet opgenomen. Het Nivel heeft in opdracht van de NVDA een rapport uitgebracht waarin de erkenning van het beroep Doktersassistent wordt onderstreept.
- Wat de doktersassistent zélf kan doen
Doktersassistenten die zich willen inzetten rookstopzorg kunnen om te beginnen de urgentie bespreken van rookstopzorg in hun praktijk of kliniek, waarna het volgen van een training besproken kan worden. Via de NVDA academie is zowel een fysieke als online training te volgen. Bespreek met de werkgever of kosten voor deze training (deels) vergoed kunnen worden, soms is er budget gemaakt voor scholing in de CAO.
“Zeer nuttige, leerzame én leuke scholing! Wij zijn er in onze praktijk meteen mee aan de slag gegaan, vooral, met het bespreekbaar maken en positief motiveren. Door het bespreekbaar te maken, gaan patiënten er later over thuis over nadenken, ook als ze er in eerste instantie niet voor open stonden. Vaak komen ze dan na een tijdje terug: ‘Zou je me er toch iets meer over kunnen vertellen?’ En zo is de eerste stap gezet”. – Doktersassistent
- Wat maakt het initiatief succesvol?
‘Het is heel waardevol om het bespreekbaar te maken. Bijvoorbeeld: als er een nieuwe patiënt komt of een ouder met kind voor wrattenspreekuur. Als je merkt dat de ouder rookt kan je het gesprek aangaan over roken. Het gaat erom hóé je het gesprek aan gaat. Wat is er mis mee als je als doktersassistent eerst toestemming vraagt en vervolgens vraagt “Rookt u? En mag ik dat antwoord noteren in het systeem? … Dat zie ik ook bij praktijkassistenten voor verloskundigen. De eerste keer dat men bij de verloskundige komt is met acht weken zwangerschap. Maar ze melden zich met vier weken al aan, je kan dan al standaard vragen aan de ouders “Rookt u?”. Vervolgens kan je de ouders vragen of je ze mag informeren en zo nodig doorverwijzen naar een gespecialiseerde coach die aanstaande ouders kan begeleiden, zoals via RookvrijeStart’
Doktersassistenten hebben ook hun eigen spreekuur, voor het maken van een uitstrijkje etc. ‘Je kan dan nét dat zaadje planten waarbij de stap naar de praktijkondersteuner kleiner wordt. Daarmee ontlasten de doktersassistenten ook de POH, helemaal als ze geaccrediteerde stoppen-met-rokenbegeleider zijn.’ Sommige assistenten willen coach worden, mede vanwege hun voorkeur naar extra persoonlijke aandacht voor de patiënt en meer verdieping van hun beroep. NVDA en Linda hebben mede gepleit dat de instroomeis voor basisprofiel MBO-4 is, zodat doktersassistenten ook SMR-coach kunnen worden.
“Je ziet die transitie van behandelen naar preventie gaan. Samen met de training bekijk je wat je als doktersassistent nú al kunt doen binnen je werkzaamheden.” – Linda de Boer-Hendriks
- Toekomstmuziek: ‘Ik zou graag willen dat het thema ‘nicotineverslaving’ geïmplementeerd wordt in de opleiding voor doktersassistent, er wordt nog te veel gericht op behandelen. Er moet meer worden ingezet op preventie, dat is levenslang winst en voor de volgende generaties!’